Zelfbeeld
Hoe belangrijk is jouw zelfbeeld? En kun je jouw zelfbeeld verbeteren? Gisteren stelde een coachee de vraag waarom mensen soms raar reageren als je hen probeert te helpen. “Ik wilde alleen maar helpen, zij is ook zo gevoelig!” Zelf kijk ik dan eerst naar het gedrag dat iemand laat zien. Daar kun je veel uit afleiden. In dit geval wil ik inzoomen op de systemen waar je deel van uitmaakt. Die vormen jouw referentiekader. Binnen dat kader doe je veel dingen automatisch, vaak zonder je daarvan bewust te zijn. Zolang alles goed loopt en jouw behoeften worden vervuld, zul je je hier niet van bewust zijn. Maar wanneer je bewuster wordt van deze processen, kun je je zelfbeeld verbeteren.
Systeem
Zodra er echter sprake is van een tegenslag word je snel geconfronteerd met de mogelijke gevolgen hiervan. Laat ik het een verticaal gevolg van gedrag noemen. En aan al die gedragingen ligt een behoefte ten grondslag die invloed heeft op jouw zelfbeeld. Laat ik het illustreren met het volgende voorbeeld. Op je werk wil jij het goed doen. Je wilt goed werk leveren, een goede collega zijn door te zorgen voor je collega. En daarmee een goede medewerker zijn voor het bedrijf waarvoor je werkt. Als je een goede werknemer bent en inkomen verzorgt voor je gezin, ben je een goede kostwinnaar, een goede echtgenoot en vader en nog hoger een goed mens. In dit voorbeeld is de ambitie het goed doen belangrijk. Zolang je geen tegenslag ervaart heb je een systeem dat werkt hoef jij jouw zelfbeeld niet te verbeteren.
Kritiek
Terug naar de vraag van coachee die kreeg kritiek van een collega: “Dat moet je zo niet doen, dat is niet slim.” Zo’n opmerking kan onverwacht hard binnenkomen. Je denkt misschien: “Ik ben een slecht mens.” En hoewel dat overdreven lijkt, voel je je wel gekwetst. Dat gevoel raakt direct aan hoe jij naar jezelf kijkt. Zeker als je moe bent of een moeilijke periode doormaakt, kan kritiek je diep raken. Daardoor ga je je gedrag aanpassen – en onbewust ook je zelfbeeld verbeteren, of juist verslechteren, afhankelijk van hoe je ermee omgaat.
“Gevoelig”
Een veel gehoorde opmerking is dat dit alleen gebeurd bij de “zogenaamde” gevoelige types. Laat ik je uit de droom helpen, dit is echt niet het geval. Ik moet de eerste mens nog tegenkomen die geen gevoelens heeft. Elke vorm van kritiek heeft invloed op jouw gemoedtoestand. Dan verbeter jij jouw zelfbeeld niet. Of je nu kwaad of emotioneel wordt, je gedrag verandert hierdoor terplekke. En als dit vaker gebeurt, ga je daar jouw gedrag structureel op aanpassen. Dat hoeft niet verkeerd te zijn, tenminste zolang je daar bewust voor kiest. De vraag die je mag beantwoorden is: Welke waarde jij hecht aan die kritiek? Zelfbeeld verbeteren doe je door dicht bij jezelf te blijven en de kritiek op de juiste waarde in te schatten.
Waarde
De systemen, eerder genoemd, vertegenwoordigen allemaal een waarde voor jou. Hoe sterk die waarde is voor jou bepaal jijzelf. Kun je omgaan met de kritiek die iemand heeft, bij het voorbeeld dat ik gaf. “Wat doe je nou zeg, dat moet je zo niet doen, dan doe je het twee keer, dat is niet zo slim.” Je doet dit stukje werk wel heel slecht. In de verticale richting doorgedacht ben je dan een slechte collega, werknemer, echtgenoot, vader of zelfs een slecht mens? Geef zelf het antwoord maar. Als de opmerking komt van iemand die jij hoog hebt zitten dan is de waarde van deze opmerking ook hoog.
Verschil?
En is er dan nog een verschil tussen mannen en vrouwen die ik kreeg in de vraag van coachee. Uit onderzoek komt naar voren dat mannen een sterke drang hebben naar perfectie en vrouwen vaker kijken naar het complete plaatje. Die 100% perfectie is niet te realiseren en die twintig ballen in de lucht te houden is ook ondoenlijk. Het effect van deze ambities en bijbehorend gedrag is ook met bovenstaand verticale beweging en systemen verklaren. Maar tegelijkertijd heb ik in mijn praktijk ook te maken met vrouwen die ook een grote drang naar perfectie hebben en mannen die graag de verzorger willen zijn van gezin. Dus wie herkent zich in de perfectie- of verzorgbehoefte?
Bewust reageren
Tijdens het gesprek met de coachee merkte ik hoe snel we streng kunnen zijn voor onszelf. Dat belemmert het zicht op de werkelijkheid. Stel jezelf in zo’n situatie de volgende vragen: Wat is de aard van de kritiek? Wie zegt het? Welke waarde geef ik daaraan? Door bewust stil te staan bij deze vragen, zet je de eerste stap om je zelfbeeld te verbeteren. Die bewuste reactie, dát is het begin.
Kleinste niveau
Iedereen leeft in zijn omgeving met een “basisset” aan regels, waarden en normen. Die zijn gevormd door onderdeel te zijn van een gezin, familie, bedrijf, maatschappij of land. Je denkwijze is veelal onderdeel van een groter geheel. En als je dat in het achterhoofd houdt is er veel meer begrip voor elkaar. Als antwoord op de vraag hoe belangrijk is jouw zelfbeeld kan ik geen antwoord geven. Dat mag ieder voor zichzelf bepalen. Wat ik wel wil meegeven is dat wanneer je kritiek krijgt op je werk betekent dat niet dat je een slechte medewerker of zelf een slecht mens bent. Je kunt je slechts afvragen of de kritiek en aangedragen oplossing je helpt om je werk beter uit te voeren of niet. Bekijk de kritiek dus op het niveau waarop ze gegeven wordt en vertrouw op jezelf. Daarmee kun jij echt jouw zelfbeeld verbeteren.
