Emoties hebben we allemaal, daar ontkom je niet aan. Er is geen aan of uitknop. Mensen zien je zitten en denken niet: "Ooh hij, ja die heeft die heeft zijn emoties uitgezet". Dat is maar goed ook want het zou toch een minder mooi leven zijn. Toch zijn emoties soms vreselijk lastig. Gedurende de loop van je leven verzamel je als het ware een collectie van emoties. Het controleren of beter reguleren hiervan is niet eenvoudig. Je kunt wel leren om hier meer grip op te krijgen. Afhankelijk van een aantal verschillende factoren verbind je aan gebeurtenissen intense of minder intense emoties. In dit blog ga ik in op deze factoren en geef je tips hoe je er beter mee om kunt leren gaan. Emoties beheersen kun je leren.
Uitlokkers
Niemand zal ontkennen dat emoties waardevol zijn. Zonder emoties leven lijkt mij helemaal niets. Als je echter veel last hebt van prikkels waardoor je blokkeert of juist ontzettend boos wordt is dat onwenselijk. De vraag is wat dit gevoel uitlokt. Je kunt dit onderzoeken door vast te stellen wat er precies gebeurt. Uit diverse onderzoeken zijn een aantal ingrediënten bekend die dit kunnen uitlokken bij je. Hieronder vind je een aantal uitlokkers die je kunnen helpen om je emoties te leren beheersen.
Verleden
Het eerste aspect is de herkenning van situaties uit jouw verleden. Jouw verzameling van herinneringen gekoppeld aan de emotie die je daarbij hebt beleefd speelt dan op. Het gaat niet direct om het benoemen van een schuldige of dader. Stel dat een ouder of een docent je vermanend toespreekt, dan maakt dat indruk op je. Deze situatie herken je bijvoorbeeld bij een gesprek bij je leidinggevende waarmee je een functioneringsgesprek voert. De kans is groot dat je hierdoor snel op de emotie reageert zoals dat vroeger ook gebeurde.
Hoe jonger
De meeste situaties waarbij je die automatische reactie vertoont hebben hun oorsprong vroeg in jouw leven. Psychologen hebben het niet voor niets vaak over de rol van opvoeders zoals ouders of leraren. Op zich logisch als je bedenkt dat je op jonge leeftijd geen ervaring hebt met het beheersen van emoties. Denk jij nu al aan een moment uit jouw leven waar je blij, verdrietig of boos van werd? De gedachte dat jouw ouders dat niet bewust hebben gedaan biedt troost. Voor mij wel in ieder geval. Nu ik zelf ouder ben snap ik die patronen ook steeds beter. Wellicht herken jij dat zelf ook?
Impact
Hoe groter de impact van wat er gebeurd hoe groter de invloed van de emotie is. Om een voorbeeld dicht bij huis te noemen; ik ben bang van honden. Op achtjarige leeftijd ben ik in een week tijd drie keer aangevallen door drie verschillende honden. Twee ervan moest met geweld van me af worden getrokken. En werd er hard met een riem geslagen. Schuim op de bek en het geluid. Als ik nu dat type hond zie… nou ja. Je zult begrijpen dat ik niet dol ben op honden.
Frequentie
De ervaring en daarmee de emotie wordt sterker wanneer de situatie vaker voorkomt. Mijn voorbeeld van die ervaring met drie honden in een week bijvoorbeeld. Het gebeurde later nog twee keer toen ik dacht er wel overheen te zijn. Mijn gedachte was: “Zie je wel alle honden zijn gemeen, vies en kwaadaardig.” In de jaren erna heb ik geen negatieve ervaringen meer gehad. Nu is die gedachte niet meer zo sterk. Ik heb niet de behoefte om de negatieve ervaring om te buigen door ze juist op te zoeken. De heftige emotie is er bij mij niet meer. Ik kan weer naast een hond op straat lopen. En verder vind ik het wel goed zo. Emoties beheersen is gelukt.
Beeldvorming
De, soms heftige, reactie is wat je laat zien. Wat anderen waarnemen en wanneer zij daarop reageren kan jouw reactie versterken. Omstanders of collega’s zien jou reageren. Jouw gedrag zorgt voor een mening of beeld bij hen. Hierdoor kun je in ongewenste situaties belanden. Dat kan confronterend zijn. Voor je het weet leg jij uit waarom je zo reageert terwijl je vol emoties zit. Best knap als je dat lukt trouwens. Als je bijvoorbeeld begint te huilen voelt dat kwetsbaar. Je emoties tonen is bijzonder, vind ik. Toch rust er een taboe op van zwakte, schaamte en falen. Hierdoor wordt je gedachte gevoed dat je niet goed genoeg bent. Niet nodig en helpt je zeker niet.
Rolmodel
Laat ik dan ook niet vergeten te benoemen dat de emotie moeilijker te veranderen is wanneer die door een invloedrijk persoon is bezorgd. Het kan erg afhankelijk zijn van wie het is. Wanneer een voor jou belangrijk persoon je de emotie bezorgd heeft dat meer invloed. Mensen die belangrijk voor jou zijn hebben nu eenmaal meer impact op je gevoel. Dat kunnen je ouders, een goede vriend of een andere inspiratiebron zijn. Voor de een is dat Nelson Mandela en voor de ander een leraar op school. Stel dat die je bijvoorbeeld vermanend toespreken of je juist een groot compliment geven dan heeft dat een grotere invloed.
Hoe dan?
Hoe zorg je ervoor dat je emoties je niet gaan overheersen? Deze vraag krijg ik echt wekelijks gesteld. Eerder had ik het al over het onderzoeken naar de oorzaak. Wat ik zou vermijden is de vraag naar waarom je dat doet. Daar kom je nooit helemaal achter bij emoties. Ja, tenzij je wetenschapper bent en moleculair onderzoek doet. Kijk liever naar wat er gebeurd is. Wat doe jij? Hoe reageert een ander daarop? Welke gedachten, gevoelens en fysieke ongemakken ervaar je.
Mijden
Eén oplossing kan zijn om alle situaties te vermijden waarbij je weet dat je daarbij te emotioneel wordt. Dit zal een onmogelijke uitdaging zijn tenzij je alleen boven op een berg of in een woestijn gaat wonen. Overal zijn mensen die op jou reageren en je uit de tent lokken. En dan maakt het niet uit of dat met opzet gebeurt of niet. Het zijn per slot van rekening jouw emoties die het jou moeilijk maken. Mensen maken emoties beheersen moeilijker omdat ze het zelf ook ervaren.
Scheiden
Het uiteindelijke doel zou kunnen, misschien wel moeten, zijn om de emotie te scheiden van wat er gebeurt. Dat is niet makkelijk wanneer iemand je onheus bejegend. Vraag je in dat geval af of dit persoonlijk is. Is het van jou of vertelt het je iets over de ander? Het kan een opmerking zijn bedoeld als grap of om de sfeer te verhogen. Misschien kijkt iemand je toevallig aan en gaat het over zichzelf.
Schrijven
Zelf vraag ik coachees regelmatig een emotiedagboek bij te houden. Zo kun je vaststellen wanneer er iets gebeurde en in welke situatie. Je leert op die manier opnieuw naar jezelf en de situatie kijken. Het wordt duidelijk waar je op reageert (situatie) en bij wie. Zodra je dat weet kun je beginnen met veranderen. Bijvoorbeeld met het geven van een andere reactie. Hiermee vergroot je jouw bewustzijn.
Beheersen
Als je merkt dat je controle hebt over de situatie waarin jij je bevindt, ervaar je minder spanning. Hoe je naar jezelf kijkt in een situatie is hierbij een sleutel bij het veranderen. Je zou denken dat controle hebben je helpt. Dat is ten dele zo. In mijn optiek is het loslaten veel belangrijker. Wanneer je geen energie hoeft te steken aan het controleren van je situatie scheelt dat enorm. Accepteert dat het is zoals het is, en je kunt veel vrijer reageren. Je creativiteit is hoger en je gevoel geeft je meer richting. Volg je me nog? Emoties beheersen door los te laten.
Positief
Richt je aandacht op positieve elementen in een lastige situatie. Bijvoorbeeld op het gegeven dat de ander wil dat er iets goed wordt gemaakt. In plaats dat je naar de kritiek kijkt, maak je verbinding door samen te werken. Benoem dit in het gesprek zodat je gelijk laat zien dat je begrijpt wat er gevraagd wordt. En vervolgens kun je een oplossing aandragen die in overeenstemming is met jouw ideeën. Welke veranderingen of aanpassingen zijn volgens jullie samen zinvol? Zoals je merkt ga je nu in op de materie en niet op het vervelende gevoel dat je er in eerste instantie bij kreeg. Je kunt er ook voor kiezen om dat gevoel te benoemen wanneer de situatie er om vraagt. Daar heb ik al eerder aan dacht aan besteedt.
Emoties worden door verschillende oorzaken uitgelokt. Je kunt daar zelf met de bovenstaande tips aan werken. Wil je meer weten neem dan contact met mij op.